EHLİ SÜNNET
Kur'an-ı Kerim’in ve Hz. Peygamberin sahih hadislerini rehber edinen, Allah elçisi Hz. Muhammed ile onun ashabının akaid (inanç) konusunda tasvip ettikleri yolu izleyenlere Ehl-i Sünnet veya Ehl-i hakk denir. Hz. Peygamberin hadiste, kurtuluşa eseceklerini haber veridiği, “benim ve ashabımın yolunu izleyenler” ifadesine en çok yaklaşan topluluk Ehl-i Sünnettir. Gerçekten itikadi mezheplerin prensip ve görüşleri incelendiğinde görülecektir ki, inanç sahasında kitap ve sünnete en fazla bağlı kalan, bu iki kaynakta mevcut inançlara dair delilleri İslâm’ın ana prensiplerine ve ruhuna uygun bir şekilde yorumlayan, özellikle nakle dayanan meleklere ve Ahirete iman gibi konularda nakle teslim olan topluluklarıdır. Ayrıca Ehl-i Sünnet, Ashabın hepsine hürmet ve sevgi ile bağlı kalmış, onları önder tanımış, iman konusunda onların yolunu izlemiştir.
Ehl-i Sünnet adını verdiğimiz toplulukları, bid’at ve dalalet (uydurma ve sapık) sayılan mezheplerden ayıran birtakım özellikleri, sahip oldukları belli prensip ve doktrinleri vardır. Bunları şöyle sıralayabiliriz;
1. Bütün kainat ve olaylar sonradan olmadır.
2. Kainat vehim ve hayalden ibaret olmayıp, onun bir öz varlığı ve hakikatı vardır.
3. Kainatın ve olayların yaratıcısı, Tek Yaratıcı olan Allah’tır.
4. Allah birdir, başlanıcı ve sonu yoktur. Varlığı zaruridir (vacibu’l-vücut)’tur. Doğmamış, doğurmamıştır. Zaman, yer ve boyut gibi cisim özelliklerindennn yücedir. O’ndan başka tanrı yoktur. Yegane tapılacak varlık O’dur.
5. Allah’ın ezeli ve ebedi olan, zatından ayrı bulunmayan, zatı ile kaim sıfatları vardır.
6. Allah ahirette müminler tarafından görülecektir.
7. Kader haktır fakat kul zorlama altında da değildir.
8. Peygamberler ve mucizeleri, veliler ve kerametleri haktır, doğrudur. Fakat hiçbir peygamber ve velide tanrılık eseri yoktur. Onlar da insandır.
9. Allah’ın kelami ezelidir. Ses ve harf gibi madde şeylerden oluşmamıştır.
10. Ahiret ve halleri, Cennet, Cehennem, Sırat, Mizan, Şefaat … haktır.
11. Peygamberden sonra en üstün kişi Ebu Bekir’dir. Sonra Ömer, Osman ve Ali’dir. Peygamberimizin ashabı hürmete layık ve saygıdeğer kişilerdir.
12. Amel imamın bir parçası değildir. İnandığı halde amel etmeyen veya günah işleyen kimse dinden çıkmaz.
13.Bir başkan tayini Müslümanlara farzdır. Bunun yöntemi de danışma (şura) ve seçimdir.
14. İnsanları yaratan Allah olduğu için, insanların fiillerini, onların dilemelerine gire, yaratan da Allahtır. Kul seçen Allah yaratandır.
15. İyilik yapanlara mükafat, kötülük yapanlara ceza verilecektir. Ancak Allah dilediği mümin kullarının günahlarını affedebilir.
16. İslam’ı kabul etmiş ve mümin oldukları bilinen kimseler ancak şunlardan birini yaptıklarında kafir sayılırlar, yoksa inkarcı sayılmazlar. Belki bid’atçı, sapık veya günahkar mümin olurlar.
a) Allah Tealayı inkar
b) O’na ortak ve eş tanımak (şirk)
c) Peygamberliği ve peygamberi inkar,
d) Tevatür yoluyla sabit olmuş, herkes tarafından bilinen veya bilinmesi gereken esaslardan (zarurat-ı diniyeden) birini inkar
e) Haramlığı veya helal oluşu kesin nassla (ayet ve mütevatir hadisle) sabit helala haram, harama helal demek ve böylece inanmak.
Ehl-i Sünnet kendi arasında Selefiyye, Maturidiyye ve Eş’ariyye olmak üzere üçe ayrılır.