· Kuranı Kerimin 14 yerinde secde ayeti vardır.Bunlardan birini okuyan veya işiten her mükellef müslümana secde etmesi vacip olur.
· Ondört surede bulunan secde ayetleri ya doğrudan doğruya secde etmeyi emretmekte,yahut kafirlerin secdeden yüz çevirdiklerini ifade etmekte veya geçen peygamberlerin secde emrine uyduklarını anlatmakta olduğundan bunları okuyunca veya işitince secde etmek vacib olmuştur.
· Secde Ayetlerinin bulunduğu yerler:
· Araf Suresi 206 – Rad Suresi 15 – Nahl Suresi 49 – İsra Suresi 107 – Meryem Suresi 58 – Hacc Suresi 18 – Furkan Suresi 60 – Nemle Suresi 25 – Secde Suresi 15 – Sad Suresi 24 – Fussilet Suresi 38 – Necm Suresi 62 – İnşikak Suresi 21 – Alak Suresi 19
· Tilavet secdesi eller kaldırılmaksızın “Allâhu Ekber” diyerek tekbir alınır ve secdeye gidilir.Secde de eç kere “Sübhâne rabbiyel a’lâ” denir.Sonra “Allâhu Ekber” diyerek kalkılır ve “gufrâneke rabbenâ ve ileyke’l-masîr” ayeti okunur.
· Tilavet secdesini yapacak kimsenin hadesten ve necasetten temiz,avret yerlerinin kapalı ve kıbleye yönelmiş olması şarttır.Secde ayetini okuduğu veya duyduğu halde secde yapmayan kimse bir vacibeyi terk ettiğinden dolayı günaha girmiş olur.
· Hayız ve lohusa durumda olan bir kadının işiteceği bir secde ayetinden dolayı,kendisine tilavet secdesi vacip olmaz.Çünkü bunlan zaten namaz ile mükellef değildirler.
· Bir secde ayetinin tercemesini okuyan kimse,ihtiyaten tilavet secdesi yapmalıdır.
· Okunan Kuranı Kerimi dinleyen cemaat varsa,bir iki ayet öncesinden secde ayetinin okunacağı haber verilir. Secde ayeti okununca da okuyanın öne geçirilmesi suretiyle secdenin cemaat halinde eda edilmesi müstehaptır. Birlikte veya münferiden yapılan tilavet secdesi esnasında,kadınların muhazatı,erkeklerin tilavet secdesine zarar vermez.
· Tilavet secdesinin edası fevri değildir.Yani,seced ayeti okunur okunmaz hemen secde edilmesi şart değildir;daha sonra da eda edilebilir.Fakat bir zaruret bulunmadıkça sonraya bırakılması tenzihen mekruhtur.Namaz içinde okunan bir secde ayetinden dolayı hemen namaz içinde secde edilmesi vaciptir.Çünkü bu namazdan bir cüz olmuştur,namaz haricinde kaza edilemez.
· Namaz kılarken secde ayeti okunduğunda eğer secde ayetinden sonra üç ayetten fazla okumayacaksa dilerse hemen secdeye varır veya normal ruku ve sücud yapılarak tilavet secdesi yerine getirilmiş olur.Fakat üç ayetten fazla okunacaksa kıyamdan hemen secdeye varılarak tilavet secdesi yapılır,tekrar kıyama kalkılarak ayet okumaya devam edilir.) (İmamın Cuma ,Bayram namazları ile kıraatı gizli olunan namazlarda secde ayetini okuması mekruhtur.Ancak secde ayeti tkıraatın sonuna tesadüf ederse kerahat yoktur.Çünkü bu durumda namazın rüku ve secdeleriyle bu da eda edilmiş olur.
Bir nimetin elde edilmesi veya bir musibetin kalkmasından dolayı kıbleye dönerek ve tekbir alarak secdeye varılmasına şükür secdesi denir.Secdede hamd ve şükür ifade eden tesbihten sonra yine tekbir alınarak kalkılır.Bir mubisetin kalkmasından veya bir nimete kavuşmayı müteakip şükür secdesinde bulunmak müstehaptır.Peygamber (SAV) Bedir’de Ebu Cehil’in başını kesilmiş görünce beş defa şükür secdesinde bulunmuştur.
Namazda herhangi bir gaflet sebebiyle yapılan hatayı telafi için yapılan bir secdedir.Sehiv secdesi namazın farzlarından birinin sehven tehiri veya vaciplerinden birinin sehven terk veya tehirinden dolayı o namazın son teşehhüdünden sonra yapılan iki secdeden ibarettir.
Yapılışı: Son kadede Tahıyyat (Salli-Barik ve Rabbena Duaları) okunduktan sonra sağa (sola) selam verilir ve Allahu Ekber denilerek iki defa secde yapılır.Sonra son oturuş yapılır ve dualar okunur ve selam verilir. İki tarafa selam verilmesi münferid namaz kılanlar için,tek tarafa selam verilmesi imamlar içindir,denilmisse de her ikisi için de yalnız sağa selam verilerek secdeye gidilmesi –ihtiyaten- daha uygun görülmüştür.
Farz olsun olmasın herhangi bir namazda bir farzın kasden veya sehven terkedilmesi o namazın yeniden kılınmasını gerektirir.Böyle büyük bir noksanı gidermek için sehiv secdesi yeterli değildir.
Bir vacibin kasden terki veya geciktirilmiş olması büyük bir günahtır.Bundan dolayı sehiv secdesi gerekmez.Böyle bir namazı iade etmek uygundur.Bir vacibin sehven terkedilmiş olması veya geciktirilmiş olması sehiv secdesini gerektirir.B uşekilde o noksan düzeltilmiş olur.
Bir sünnetin kasden veya sehven terkedilmesi sehiv secdesini gerektirmez.Fakat kasden terkedilmesi bir kusurdur.Sevap ve faziletten mahrum olmayı gerektirir.
· Namazın rekatlarından birindeki iki secdeden biri sehven terkedilip ondan sonraki rekatın veya kadenin sonunda hatırlansa bunun geciktirilmesinden dolayı namazı iade gerekmez,hemen o secde kaza edilir.Eğer son oturuşta iken hatırlansa bu secde yapılır ve ondan sonra bu oturuş iade edilir.Ondan sonra da sehiv secdeleri yapılır.
· Herhangi bir namazın bir rüknünü tekrar etmek sehiv secdesini gerektirir.Bir rekatta iki defa rüku,üç defa secde yapılması gibi ...
· Bir ve ikinci rekatlarda Fatihanın tekrarlanarak okunması veya arka arkaya okunması veya rüku,secde ve teşehhüdde Kuran okunması da böyledir.Bunlardan dolayı sehiv secdesi gerekir.
Fakat üçüncü ve dördüncü rekatlarda Fatihanın iki defa okunması veya Fatiha ile başka bir surenin de okunması yahut yalnız başka bir surenin okunması sehiv secdesini gerektirmez.
· Bir vacibi sehven terketmek sehiv secdelerini gerektirir.Birinci oturuşu veya vitirde kunutu veya bayram namazlarında ziyade tekbirleri yahut birinci ve ikinci oturuşlarda Tahıyyatı okumayı unutmak gibi ...
· Vitir namazında rükudan sonra Knut dualarının unutulduğu hatırlanmış olsa artık onu okumak için geri kıyama dönülmez.Rükudan sonra okunmasıda gerekmez.Çünkü yeri kaçırılmıştır.Rüku halinde hatırlandığı halde de okunması gerekmez.Sahih olan rivayet böyledir.Bununla beraber okunsun,okunmasın her iki halde de sehiv secdesi gerekir.
· Fatihayı veya Fatihadan sonra sure okumayı unutan kimse,rükuda iken bunu hatırlarsa,doğrulup unutmuş olduğunu okur.Eğer unuttuğu Fatiha ise Fatihayı okuduktan sonra sureyide okur ve tekrar rüku yaparak namaz sonunda sehiv secdesi yapar.
· Namaz içinde bir rüknü eda edecek kadar (mesela rüku yapacak kadar) tefekküre dalınsa veya hangi ayeti okuyacaktım diye düşünse sehiv secdesi icap eder.
· Bir vacibin sehven geciktirilmeside sehiv secdesini gerektirir.Birinci ve üçüncü rekattan sonra biraz oturulması,dördüncü rekattan sonra beşinci rekat için ayağa kalkılması,sabah namazının ikinci rekatından sonra üçüncü bir rekata,akşam namazının üçünçü rekatından sonra dördüncü bir rekata kalkılması ...
· Bir vacibin vasfını değiştirmek sehiv secdesini gerektirir.İmamanı aşikare okuması gereken ayetleri gizlice okuması veya gizlice okunacak ayetleri aşikare okuması ...
· Aşikare okumanın en aşağı derecesi başkasının işiteceği miktardır.Gizlice (hafiyyen) okumanın en aşağı derecesi de yalnız okuyanın işiteceği miktardır.
· Tek başına namaz kılanın aşikare veya gizli okumasından dolayı tercih edilen bir görüşe göre sehiv secdesi gerekmez.Ancak öğle namazı gibi gizli okunacak yerde kasden aşikare okursa günah işlemiş olur.
· Tek başına nafile namaz kılanın gündüz kılacağı nafile namazlarda aşikare okuması mekruhtur.
· Farz bir namazda ikinci rekattan sonra oturulmayıp da üçüncü rekata yanılarak kalkmaya çalışanın durumuna bakılır.Eğer kalkışı oturmaya yakın ise oturur sehiv secdesi gerekmez.Fakat doğrulması kıyama yakın ise kalkar ve namazın sonunda sehiv secdesi yapar.Çünkü bu durumda vacib olan birinci oturuş terkedilmiş demektir.
· Dört rekatlı farz namazlarda son oturuş yapılmaksızın beşinci rekata kalkılacak olsa henüz beşinci rekat için secde edilmedikçe oturuşa dönülür.Teşehhüdden sonra selam verilip sehiv secdesi yapılır.Çünkü farz olan son oturuş geciktirilmiştir.Bu geciktirme ise vacibi terk sayılır.Fakat beşinci rekat için secde yapılmış olursa bu namaz nafileye dönmüş olur.Artık buna bir rekat daha ilave edilir ve tam altı rekatlı bir nafile namaz kılınmış olur.Sahih olan bir görüşe göre bu durumda sehiv secdesi gerekmez.
· Dört rekatlı bir farz namazın son oturuşunda selam vermeden sehven ayağa kalkılırsa hemen oturuşa dönülüp selam verilir ve sehiv secdesi yapılır.Fakat beşinci rekat için secdeye varılmış olursa buna bir rekat daha ilave edilir.İstihsan olarakta sehiv secdesi yapılır.Bu durumda önceki dört rekat ile farz tamamlanmış olur,diğer iki rekatta nafile sayılır.
· Üç veya dört rekatlı farz ve vitir namazında birinci oturuştan sonra yanılarak “Allâhümme salli alâ Muhammedin ve alâ âli Muhammed” denilmesi (İmamı Azam’dan bir rivayete göre bu teşehhüdden sonra bir harf bile ziyade edilmesi) sehiv secdesini gerektirir.Fakat son oturuşlarda teşehhüdden sonra Kuran okunması, dua edilmesi ise sehiv secdesini gerektirmez.
· Namazda zikirlerin,duaların,tahıyyatın aşikare okunması sehiv secdesi gerektirmez.
· Namaz içinde bir rüknü yerine getirecek kadar düşünceye dalınsa,iftitah tekbirini aldım mı,almadım mı diye o kadar düşünülsede sehiv secdesi gerekir.
· Yine üç rekat mı dört rekat mı kıldığında şüphelenip dursa veya Fatiha okunduktan sonra hangi sure veya ayetin okunacağı üzerinde düşünülse yine sehiv secdesi gerekir. Çünkü bu durumda vacib geciktirilmiş olur.
· Farz namazların,son üç ve dördüncü rekatlarında kasten susarak Fatiha ve sure okunmaması bir hatadır.Fakat sehiv secdesini gerektirmez.Yanılarak sükut edilip Fatiha veya başka bir sure okunmaması sehiv secdesini gerektirir.İmamı Ebu Yusuf’a göre her iki durumda da sehiv secdesi gerekir.
· Namazda Fatihadan önce başka bir sure bir harf olarak dahi yanılarak okunsa,iade edilerek önce Fatiha sonrada o sure okunur,namazın sonunda da sehiv secdesi yapılır.
· Fakat bir namazda okunan bir surenin altında bulunan sure okunmak istenirken üstündeki sure okunsa bundan dolayı sehiv secdesi gerekmez.
· Bir kimse namazda Fatiha okuyup okumadığında şüphe etse bakılır.Eğer henüz başka bir sure okunmamışsa Fatihayı okur.Fakat başka bir sure okunmuşsa artık Fatihayı okumaz.Çünkü surenin Fatihadan sonra okunması meydandadır.Bununla beraber namaz kılanın bir görüşü varsa ona göre hareket eder.
· Bir kimse kıraatı bırakarak üç rekat mı dört rekat mı kıldım diye düşünse sehiv secdesi gerekir.Çünkü bu durumda vacip olan kıraat tehir edilmiş demektir.
· İmamın yanılması kendi hakkında asaleten ve cemaat hakkında da uymuş olması bakımından sehiv secdesini gerektirir.Fakat imama uyan cemaatten birinin yanılması ile ne kendisine nede imama sehiv secdesi yapması gerekir.
· İmam teşehhüdde iken daha selam vermeden önce mebbuk kalkarak kıraat ve rükuda bulunduktan sonra imam selam verip sehiv secdesine varacak olursa mesbukta hemen bu secdelere uyar ve evvelce yaptığı kıraatla rükuyu aradan çıkarır,bunları sonradan kalkıp tekrar yerine getirir.Bununla beraber mesbuk bu secdelerde imama uymasa namazı bozulmaz.Namazı bitirince bu sehiv secdelerini kendi başına yapar.
· Yine mesbuk secdeye vardıktan sonra imam sehiv secdesi yapacak olsa namazını bitirir ve sonra sehiv secdesini yapar.Eğer bu durumda imama uyacak olursa namazı bozulur.
· Mesbuk,imamın selamından sonra kendi başına kıldığı rekatların birinde yanılsa sehiv secdesi gerekir.
· Bir namazda yanılmaların birkaç tane olması ile sehiv secdesinin o kadar yapılması gerekmez.Bunlar için bir defa sehiv secdesi yapmak yeterlidir.Sehic secdesindeki bir yanılmada başka bir sehiv secdesi gerektirmez.
· Sehiv secdeleri kasden veya yanılarak terkedilirse namaza aykırı bir hal olmadıkça yine bunlar yapılır. Fakat teşehhüdden sonra kıbleden dönmek,gülmek,konuşmak gibi namaza aykırı bir durum meydana gelirse sehiv secdesi düşer.
· İmam sehiv secdesini terkedecek olsa cemaatte terteder.Cuma ve bayram namazlarında da fazla kalabalıktan dolayı karışıklığa meydan vermemek için bu sehiv secdeleri terkedilir.
· Sehiv secdesindeki iki secde ile Tahıyyat ve selam vaciptir.Tahıyyattan sonra Salavat ve dua okunması bu secdelerdeki tekbirler ve secde halindeki tesbihler ve iki secde arasındaki oturuş sünnettir.
· Unutarak sehiv secdesinin terkinde günah yoktur.