Hadesten (Hadesi Asğar) temizlenme şekli olan abdest,belirli vücut organlarını usulüne uygun olarak yıkamak ve meshetmekten ibarettir.Abdest namazın şartı olduğu gibi,bir kısım dini vazifelerin yerine getirilmesinde de gereklidir.
“Ey iman edenler! Namaz kılmaya kalktığınız zaman yüzlerinizi, dirseklerinize kadar ellerinizi, başlarınızı meshedip, topuklara kadar ayaklarınızı yıkayın. Eğer cünüp oldunuz ise, boy abdesti alın. Hasta, yahut yolculuk halinde bulunursanız, yahut biriniz tuvaletten gelirse, yahut da kadınlara dokunmuşsanız (cinsî birleşme yapmışsanız) ve bu hallerde su bulamamışsanız temiz toprakla teyemmüm edin de yüzünüzü ve (dirseklere kadar) ellerinizi onunla meshedin. Allah size herhangi bir güçlük çıkarmak istemez; fakat sizi tertemiz kılmak ve size (ihsan ettiği) nimetini tamamlamak ister; umulur ki şükredersiniz.” Maide Suresi Ayet 6
· Hz. Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Mü'min -veya müslüman- bir kul abdest aldı mı yüzünü yıkayınca, gözüyle bakarak işlediği bütün günahlar su ile -veya suyun son damlasıyla- yüzünden dökülür iner, ellerini yıkayınca elleriyle işlediği hatalar su ile birlikte -veya suyun son damlasıyla- ellerinden dökülür iner. Ayaklarını yıkayınca da ayaklarıyla giderek işlediği bütün günahları su ile -veya suyun son damlasıyla- dökülür iner. (Öyle ki abdest tamamlanınca) günahlarından arınmış olarak tertemiz çıkar." Müslim, Tahâret 32, (244); Muvatta, Tahâret 31, (1, 32); Tirmizi, Tahâret 2, (2).
· Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resülullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Eğer ümmetim üzerine zahmet vermeyecek olsaydım, her namazda misvak kullanmalarını emrederdim." Buhari, Cum'a 8, Temenni 9; Müslim, Tahâret 42, (252); Muvatta, Tahâret 115, (1, 66); Ebu Davud, Tahâret 115, (46); Tirmizi, Tahâret 18, (22); Nesâi, Tahâret 7, ( 1,12). Bu metin Sahiheyn'in metnidir. Muvatta'nın rivâyetinde: ". . her abdestte. . .'' denmiştir.
· Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resülullah aleyhissalâtu vesselam buyurdular ki: "Ümmetim, Kıyamet günü çağırıldıkları vakit abdestin izi olarak (nurdan) bir parlaklıkları olduğu halde gelirler. Öyleyse kimin imkanı varsa parlaklığını artırsın."
· Hz. Enes anlatıyor: "Resülullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kim abdest alınca onu mükemmel kılar, sonra da üç kere: "Eşhedü enlâ ilahe illalahu vahdehu lâ şerike leh ve eşhedü enne Muhammeden abduhu ve Resülühü" derse, kendisine cennetin sekiz kapısı açılır, dilediğinden içeri girer."
· Abdullah İbnu Mes'ud radıyallahu anh anlatıyor: "Ey Allah'ın Resulü denildi. Ümmetinden, görmediğin kimseleri (Kıyamet günü) nasıl tanıyacaksın?" Şu cevabı verdi: "Ümmetim, abdest sebebiyle alınlarında nur, kollarında nur, ayaklarında nur taşıyacaklar (bu nurla onları tanıyacağım)."
· Abdullah İbnu Amr radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resülullah aleyhissalâtu vesselâm, abdest almakta olan Sa'd'a uğramıştı: "Bu israf da ne?" buyurdular. Sa'd: "Abdestte dahi israf olur mu?" dedi. Aleyhissalâtu vesselâm: "Evet! cevabını verdi, akan bir nehir üzerinde olsan bile!"
Maide Suresinin 6. ayetine göre abdestin farzları dörttür.
· Yüzü bir kere yıkamak
· Elleri dirseklerle beraber yıkamak
· Başın dörtte birini meshetmek
· Ayakları topuklarla beraber yıkamak
Bu uzuvları kuru bir yer kalmamak şartıyla birer kere yıkamak farzdır.Bunlardan birisi eksik olursa abdest olmaz.Ancak mükemmel olması için sünnetlerini de yapmak lazımdır.
· Abdeste Euzü Besmele ile başlamak
· Abdest almaya niyet etmek
· İlk önce elleri bileklere kadar yıkamak
· Ağza üç defa dolu dolu su vererek,suyu boğaza kadar vardırmak,buna mazmaza denir.
· Burna üç defa sağ elle su çekip sol elle pünkürmek,buna istinşak denir.
· Ağzı misvak veya fırça ile yıkamak veyahut dişleri baş veya şahadet parmağı ile ovalamak
· Bir uzuv kurumadan diğerine geçmek
· Tertibe uyarak (sıraya) abdest almak
· Elleri ve ayakları yıkamaya parmak uçlarından başlamak
· Her uzvu üçer defa yıkamak
· Parmak aralarını hilallemek
· Abdest suyunu bıyık,kaşlar ve göz pınarlarına ulaştırmak
· Sakalı sık olan kimsenin parmaklarıyla sakallarını aşağıdan yukarıya doğru aralamak (Sakalı çok sık olan yalnızca sakalının yüzünü yıkar.Seyrek sakallı olursa suyu altına eriştirmesi vacip olur.)
· Başın tamamını kaplama mesh ile meshetmek (Yapılışı:Her iki el tamamen ıslatılır.Sonra ellerin baş ve sahadet parmakları hariç diğerleri birleştirilir.Birleştirilen bu üç parmak diğer elin aynı üç parmağı ile uç uca getirilerek başın ön tarafından başlamak üzere ve parmaklarının iç tarafıyla enseye kadar meshedilir.Sonrada iki elin ayaları(avuç içi) ile başın yan tarafları enseden ön tarafa doğru meshedilir. Böylece başın kaplama meshi tamamlanmış olur..Daha sonra bir tarafa değdirilmeyen baş parmaklarla kulağın dışı şahadet parmakların ucu ile de kulağın içi meshedilir.Bütün parmakların arkalarıyla boyna mesh verilir.)
· Kulakları ve boynu meshetmek(Küçük parmakla veya şahadet parmağı ile kulağın içi,baş parmakla kulağın arkası meshedilir.)
· Abdest uzuvlarını dökülen su ile iyice ovalamak
· Abdest uzuvlarını yıkarken sağdan başlamak
· Üzerine su sıçramaması için abdest alırken suyun döküldüğü yerden yüksekçe bir yerde durmak
· Henüz vakti girmemişken abdest alıp namaza hazır bulunmak.Ancak özür sahipleri abdestlerini vakit girdikten sonra alırlar.
· Kıbleye karşı durmak
· Kimseden yardım istememek(Ancak yardım istemeden saygıdan dolayı su dökülmesinde mahzur yoktur.)
· Zaruret olmadan konuşmamak
· Niyeti kalp ile beraber dil ile de söylemek
· Seleften nakledilen duaları okumak
· Her uzvu yıkarken kelimeyi şahadeti söylemek
· Her uzvu yıkarken niyetle beraber Bismillah demek
· Kulağı meshederken küçük parmakları kulağın içine iyice sokmak
· Dar olmayan yüzüğü oynatmak(Darsa vaciptir.)
· Mazmaza ve istinşakı sağ elle yapmak,sol elle pünkürmek
· Abdest bitince kıbleye karşı durup "Eşhedü enlâ ilahe illalahu vahdehu lâ şerike leh ve eşhedü enne Muhammeden abduhu ve Resülühü" demek
· Oruçlu olmayanın ayakta durup abdest suyundan bir miktar içmesi(Abdest suyunun fazlasını ve zemzem suyunu ayakta içmek mekruh değildir.Bu iki sudan başkasını ayakta içmek tenzihen mekruhtur.)
· Abdestte niyeti baştan sona kadar akılda tutmak
· Abdestten sonra bir veya üç defa Kadir Suresini okumak
· Yüzü yıkarken göz pınarlarını yoklamak,yüz sınırlarını biraz geçirmek,abdest suyunu dirsek ve topukların yukarılarına kadar yetiştirmek
· Abdest suyunu güneşte ısıtmamak
· Abdestten sonra kerahat vakti değilse iki rekat namaz kılmak
· Misvak kullanmak
· Ayak parmaklarını sol elin serçe parmağı ile hilallemek
· Suyu israf etmemek veya az kullanmamak
· Suyu göz pınarlarına ulaştırmak vaciptir
· Suyu ihtiyacından fazla kullanmak,israf etmek
· Suyu lüzumundan az kullanmak,adeta abdest uzuvlarını meshedercesine yıkamak
· Suyu abdest uzuvlarına çarpa çarpa kullanmak
· Zaruretsiz konuşmak
· Abdest uzuvlarını üçten noksan veya fazla yıkayarak sünnet olan haddi aşmak
· Zaruretsiz başkasından yardım istemek
· Yüzü yıkarken ağzını ve gözünü ziyade yummak
· Pis bir yerde abdest almak
· Abdestin sünnetlerini terketmek
· Kollar sıvanarak Kıbleye karşı dönülür,Euzü Besmele çekilip abdest almaya niyet edilir.
· Eller bileklere kadar parmakları aralayarak üçer defa yıkanır.Yüzük varsa oynatılır.
· Sağ avuçla üç defa ağza su alıp her üçünde de ağız çalkalanır.Misvak veya fırça ile dişler yıkanır.Yoksa sağ elin baş veya şahadet parmağı ile dişler ovalanır.
· Sağ avuçla burna üç defa su çekilir,suyun genize kadar gitmesi sağlanır,her defasında sol elle burun temizlenir.
· Yüz;çene altı dahil olmak üzere kulak dipleri ve saç bitimine kadar üç defa yıkanır.Bıyıkların ve kaşların altına su geçirilir.Göz pınarları iyice yoklanır.Sakalı seyrek olan sakalının altındaki deriye suyu geçirir.Sakalı sıksa parmaklarıyla sakalını aşağıdan yukarıya doğru aralar.
· Önce sağ kol,sonra sol kol dirseklerle beraber üç defa yıkanır.
· Sağ el ıslatılıp başın dörtte biri meshedilir veya kaplama mesh yapılır.
· Ellerin küçük parmakları veya şahadet parmakları ile kulakların içi,baş parmaklar ile de kulakların dış tarafı meshedilir.
· Geriye kalan üç parmağın dış tarafı ile de boynun arkası meshedilir.
· Evvela sağ olmak üzere her iki ayak topuklarla beraber yıkanır.Ayak parmakları araları iyice temizlenir.
· Abdest azalarında kurumuş hamur,balık pulu,oje gibi suyun geçmesine engel olan bir şey varsa önce onu gidermek gerekir.
· Abdest dualarını bilmeyen Amentü Duasını okur veya Kelimeyi Şahadet getirir.
· Ön veya arkadan çıkan kan,meni,idrar,pislik,yel ....
· Vücudun herhangi bir yerinden çıkan kan,irin,sarı su ve kan ile karışık sarı su
· Ağızdan çıkan kan tükrüğe eşit veya tükrüğe galip ise abdesti bozar,değilse bozmaz.Vücudun diğer yerlerinden çıkan kan şayet çıktığı yerden dağılırsa abdesti bozar.Çıktığı yerden taşmazsa abdesti bozmaz.El veya parmakla silinmesi zarar vermez.
· Ağız dolusu kusmak(Hatta bir mecliste azar azar gelirde bunların toplamı ağız dolusunu aşarsa yine bozar.Balgam abdesti bozmaz.)
· Göz zayıflığından veya göz ağrısından dolayı gözden gelen su abdesti bozar.Bu hal devamlı olursa o kimse özür sahibi sayılır.
· Yatarak veya dayanarak (Dayandığı şey alındığında düşecek derecede) uyumak.Diz üstü oturup yahut kaynaklarını yere getirip sağlam bir vaziyette uyumak abdesti bozmaz.
· Bayılmak,sarhoş olmak
· Ruku ve secdeli bir namazda yanındaki işitecek derecede gülmek
· Erkekle kadının aşırı derecede oynaşması
· Özür sahibi olanlar için namaz vaktinin çıkması
· Teyemmümü mübah kılan özrün ortadan kalkması
· Bir hastalık olmaksızın gözden gelen yaş ve su veya ağlamak
· Bir yaradan kopan deri parçası
· Ağız dolusu olmayan kusuntu
· Balgam
· Kullanılan misvak veya fırça üzerinde veya ısırılan sert meyvalar üzerinde görülen ve akıcılığı bilinmeyen kan izleri
· Saç,bıyık veya tırnak kesilmesi
· Namazda ikenayakta,oturarak veya secdede uyumak
· Namaz dışında,cenaze namazında ve tilavet secdesinde kahkahayla gülmek
· Namazda tebessüm etmek
· Kaynakları tamamen yere dayamak suretiyle oturarak uyumak
· Bir kimse sümkürünce burnundan bir parça pıhtılaşmış kan gelse abdesti bozulmaz.Çünkü kanın necis olması onun akması iledir.
· Eğer bir çocuk namazda kahkaha ile gülse mükellef olmadığından abdesti bozulmaz.
· Namaz kılınmaz.
· Kuranı Kerim ele alınmaz.
· Cenaze namazı kılınmaz.
· Tilavet secdesi yapılmaz.
· Kabe tavaf edilmez.(Vaciptir.)
· Uykuya yatarken,uykudan kalkınca,abdesti varken,abdesti bozulduğu zaman,ölü yıkadıktan sonra,Kuranı Kerim veya Hadisi Şerif okurken abdest almak menduptur.
· Kuranı Kerimin yüzüne bakarak veya ezberden Kuranı Kerim okunabilir.
· Boyacıların tırnaklarında kalan boyalar,abdest organlarına yapışan hamur,mum,çapak,balık pulu gibi altına su geçmesine engel olan şeyler abdeste manidir.
· Abdest uzuvlarından birinin zarurete dayanarak yıkanamaması veya meshedilememesi abdestin sıhhatine engel teşkil etmez.
· Abdest uzuvlarından birini veya birkaçını yitirmiş olan kimse mevcut bulunan organlarını yıkar.Ayakları kesilmiş olan kimseden bunları yıkamak farziyyeti düşer.Bu durum abdestin sıhhatine engel teşkil etmez.
· Bir kimse abdest aldığını sağlam olarak bildiği halde abdestini bozup bozmadığı üzerinde şüpheye düşse o kimse abdestli sayılır.
Herhangi bir uzvun yaralanmasından,kırılmasından veya incinmesinden dolayı üzeri bir bezle sarılmış ise üzerini açmak (sargıyı çözmek) vucut için,sağlık için zararlı ise sargı açılmaz.Abdest ve gusülde sargının üzeri meshedilir.Yani ıslak elle sargının üzeri meshedilir.
Şayet sargıyı çözmek zararlı değilse sargı çözülüp yara kenarları yıkanır,yara meshedilir.Yarayı meshetmek zararlı ise meshedilmez.
Sargının üzerine meshin süresi yoktur.Yara iyileşinceye kadar meshe devam edilir.Yaranın abdestli olarak sarılması şart değildir.
Bir sargı üzerine mesh yapıldıktan sonra sargı değiştirilirse tekrar mesh gerekmez.
Hz.Peygamber (SAV) Uhud Savaşında aldığı yaranın sargısına meshetmiştir.Hayber savaşında bilek kemiği kırılan Hz.Ali (RA)’he de sargı üzerine meshetmesini emretmişlerdir.
· Hz. Ali İbnu Ebi Talib radıyallahu anh anlatıyor: "Bilek kemiklerimden biri kırılmıştı. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a (abdest sırasında ne yapmam gerektiğini) sordum. Aleyhissalâtu vesselâm bana, sargı üzerinden meshetmemi söyledi."